Yaklaşan Amerikan seçimlerini anlamak ve ihtimalleri yorumlamak adına yayınlayacağım birkaç serilik yazımın bu basamağında Amerikan federal seçim sürecini özetleyeceğim.
Amerikan Anayasası’na göre çift yılların Kasım ayında, ilk pazartesiden sonraki ilk salı federal seçim tarihi olarak belirleniyor.(Federal elections occur every two years, on the first Tuesday after the first Monday in November. https://www.whitehouse.gov/about-the-white-house/elections-voting/)
Federal seçimler, yasama organı olan Kongreyi ve yürütmeyi temsil eden Başkan ve Başkan Yardımcısı’nın seçimlerini kapsıyor.
Yasamanın Oluşturulması:
Çift meclisli bir yapıya sahip Kongre, üyelerini doğrudan halkın seçimiyle bünyesine katıyor. Nüfus esaslı seçilen Temsilciler Meclisi üyeleri ve her federe devletin iki kişiyle temsil edildiği Senato, Kongre’yi oluşturuyor. Kongre’den Temsilciler Meclisi üyeleri her 2, senatörler ise her 6 yılda bir tekrar seçiliyorlar. Temsilciler Meclisinden farklı olarak Senato’nun üçte biri her iki yılda bir yeniden seçilir. Başkan ve Başkan Yardımcısı ise her 4 yılda bir tekrar eden seçimlerle göreve gelir. Yıllar arasındaki farkın sebebi, Amerikan Anayasası’na dayanan kontroller ve dengeler (checks and balances) kuralıdır. Yasama organı içerisinde ve yasama-yürütme arasında gruplaşmaya değil temsil ve işleyişe verilen önem sebebiyle bu kural anayasada yer almaktadır.
Yaklaşan 3 Kasım 2020 seçimleri yeni Temsilciler Meclisini, Senato’nun 35 üyesini ve önümüzdeki dört yılın başkanını belirleyecek. Uluslar Ötesi yazarları olarak merakla beklediğimiz ise tabi ki de yeni Amerikan başkanı.
Yeni Amerikan Başkanı:
Başkanlık seçimleri biraz daha farklı bir yolla ilerliyor.
Amerikan Anayasası’na göre başkan seçilebilmek için belirli şartlar aranıyor. Amerika’da doğmuş olmak, en az 35 yaşında olmak, 14 yıldır ABD sınırlarında ikamet ediyor olmak.
Sonrasında gelen bir önseçim süreci bulunuyor ancak önseçim usulleri bir mevzuatla belirlenmediği için her eyalette farklı işliyor. Önseçimler partilerce bir düzene konmak istense de hala kaotik görünümden çıkabilmiş değil. Bu süreci partinin iç karar ve onay mekanizması olarak algılayabiliriz.
Hemen ardından partiler kesin adaylarını, adaylar da vice president (VP) Başkan Yardımcı adaylarını açıklıyorlar. Sonrası bizim de seçim süreçlerinden aşina olduğumuz propaganda dönemi.
Adaylar ülke boyunca mitingler düzenliyor, ulusal kanallarda belirli aralıklarla karşı karşıya geliyorlar. Tüm bunlar kamuoyunu ve kullanacakları oyu etkilemek için ancak burada önemli bir nokta var. Başkan ve yardımcısı doğrudan halk tarafından seçilmiyor.
Her bir eyalet ‘’electors’’ ismi verilen seçici grubu, halk adına oy kullanmak üzere Seçiciler Kuruluna gönderiyor. Bu kurul bir defaya mahsus başkanlık seçimlerinden sonra toplanıp başkan adayları için oy kullanıyor. Ancak bu seçicilerin davranışlarını anlayabilmek için yeni bir başlık daha açmalıyım.
Sadakatsiz Seçici (faithless elector):
Seçiciler Kurulu 3 Kasım 2020 seçimlerinden sonra Aralık ayında 538 üye ile toplanacak. Her bir üyenin bir oy kullanma hakkı olacak. İşte bu durumda seçicilerin, halk vaatlerine sadakatsiz davranma ihtimalleri ortaya çıkıyor.
Kırmızı ile işaretlenmiş eyaletlerde Seçiciler Kuruluna gönderilen kişilerin vaad ettikleri başkan haricinde oy kullanmaları yasak. Gri eyaletlerin kurul üyeleri ise istedikleri aday ve yardımcısına oy kullanabilir. 270 oyu almayı başaran başkan aday ve yardımcısı ise Ocak ayında yemin edecek ve 4 yıllık görevlerine başlamaya hazır olacaklar.
Salıncak Eyaletler:
Cumhuriyetçiler ya da Demokratlar için kale niteliği taşımayan bu eyaletler, öngörülemez ve etkilenebilir oldukları için seçim sonuçlarını belirgin biçimde etkileyebiliyorlar.
Son birkaç yılın seçim propagandaları için yoğunlukla ziyaret edilen ve maddi aktarım yapılan eyaletler de belirgin biçimde Salıncak eyaletler oluyor. 3 Kasım seçimlerinde de etkili olacakları kesin. Adaylar Donald Trump ve Joe Biden için kaderi salıncak eyaletler belirleyeceğe benziyor.
Gelecek hafta adaylar ve temsilleri üzerine geniş bir anlatım yapacak, Amerikan siyasal partilerini yakından inceleyeceğim. Serinin devamında görüşmek üzere.
Serinin Devam Yazıları: http://www.uluslarotesi.com/siyaset/amerikan-secimleri-2-siyasal-partiler-ve-temsilleri/
İlk yorum yapan siz olun