Türkiye’nin, NATO ülkelerinin Belarus yönetiminin bir yolcu uçağını zorla indirip içindeki muhalif gazeteciyi tutuklamasına yönelik vereceği kararı veto etti. Bu ortak bildirinin yumuşamasına neden oldu.
Belarus, muhalif gazeteci Roman Protaseviç’i gözaltına almak için Yunanistan’dan Litvanya’ya giden yolcu uçağını sahte bomba ihbarıyla savaş uçağı eşliğinde zorla başkent Minsk’e indirmişti. Rynair’a ait uçağın iniş yapmasının ardından 26 yaşındaki gazeteci gözaltına alınmıştı.
Bunun üzerine NATO üyesi 30 ülke, gazeteci Roman Protaseviç’i tutuklamak için Ryanair uçağının Minsk’e indirilmesi adımını kınayan iki paragraflık bir bildiri yayımladı. Baltık ülkeleriyle Polonya’nın başını çektiği söz konusu kınamada herhangi bir cezai yaptırım yer almadı. Stoltenberg, olayı “devletin adam kaçırması” ve “çirkin” sözleriyle tanımladı.
Reuters’ın iki diplomatik kaynağa dayandırdığı haberine göre ‘Ankara, Belarus’a, Batı yaptırımına verilen destekten bahsedilmemesi ve yine bu ülkedeki siyasi mahkumların serbest bırakılması çağrısında bulunulması’ yönündeki cümlelerin metinden çıkarılması konusunda ısrar etti.Ayrıca, NATO’nun Belarus’la işbirliğinin askıya alınması yönündeki ‘tehdit dilinin’ de Ankara’nın ısrarıyla metinden çıkarıldığını belirttiler.
Diplomatlar, Türkiye’nin yumuşatılmış metin konusundaki ısrarının, başta Polonya, Litvanya ve Letonya olmak üzere bazı müttefikleri üzdüğünü ve daha sert ifadelerin yer alması için bastırdıklarını dile getirdi. Stoltenberg’in daha fazla ‘bölünmeyi’ önlemek için NATO’nun web sitesinde yayınlanan son metin için Türkiye de dahil tüm müttefiklerin desteğini aldığını söyledi.
Peki ama neden ?
Bu konuda üç başlığı diğerlerinden daha önde gördüğümü söyleyebilirim. İlki , Belarus Havayollarının AB hava sahasını ve AB havalimanlarını kullanmasının engellenmesi durumunda ortaya çıkan zafiyeti Minsk’e günlük uçuşları bulunan Türk Hava Yolları aracılığıyla fırsata çevirme isteği.
İkincisi , Donbass Krizi ile başlayan Türkiye – Rusya geriliminin devamında Türkiye’nin Polonya’ya da SİHA satmasıyla Rusya’nın turist yollama tarihini 30 Haziran’a çekebileceği konuşuluyordu. Belarus’un en yakın müttefiki Rusya’yla ‘bağlarını koruması’ ve Türkiye’nin Rus turistleri ‘ağırlama isteği’ de bu tavrın bir başka nedeni.
Üçüncüsü ise Avrupa Birliği ile Belarus’u baş başa bırakmak. Çünkü olası bir NATO kararı AB’nin işini kolaylaştıracak ve yaptırım yapma cesareti verecekti. Ama AB’nin son yıllardaki yaptırım ve yaptırımı uygulayabilme konusunda gösterdiği zafiyetler sebebiyle karar alma konusunda başarısız . Bu hem AB’yi kendi içerisinde sorguluyor hem de Türkiye üzerinde yoğunlaşan sinir uçlarını başka bir noktaya çekiyor.
Belarus küçücük bir ülke olmasına rağmen özellikle geçen yılki seçimler sonrasında Putin’in himayesine girdi. Batılıların Diktatörü’nün bu değişimi AB ve ABD için ciddi politik stratejik değişime sebep oldu. Ama, Lukaşenko’nun ”Belarus’un Avrupa’nın merkezi olduğunu hatırlayın. Burada bir şey patlarsa bu yeni bir dünya savaşı olur” sözlerine bakılırsa Belarus geri adım atmayacak.
