ABD Başkanı Donald Trump’ın Kasım ayında başkanlık seçimlerini tekrar kazanamaması durumunda kaybeden tek kişi Trump olmayacak.
Çok sayıda dünya lideri Beyaz Saray’daki bir müttefikini kaybedecek. Avrupa ülkelerini Trump’ın gidişine sevinecek olsa da bazı ülkeler için hızlı bir şekilde yüzleşmeleri gereken zorluklar ortaya çıkacak.
Yani, ABD’nin daha geleneksel bir dış politikaya dönmesi anlamına gelebilir. ABD tekrar demokrasi, insan hakları gibi evrensel ilkeleri ya da iklim değişikliğine karşı politikaları destekleyen bir ülke olabilir. Trump döneminde ikili ilişkiler esas alınırken , geleneksel demokrasi eksenli çizgisinden çıktığını söyleyebilir.
Trump’ın rakibi Joe Biden’ın, “Bu başkan dünyadaki bütün haydutları destekliyor” sözü de buna bir örnek.
Gelin hep beraber Trump giderse ABD ile işi zora girecek liderler şu şekilde :
Kim Jong-Un
Trump yönetimiyle ABD ve Kuzey Kore ilişkileri tarihinde olmadığı kadar değişti.
Karşılıklı tehditler ve hakaretler ile başlayan ilişki bir süre sonra Trump ve Kim Jong-Un arasında bir sevgi ilişkisine dönüştü.
Şimdiye kadar üç defa buluştular ve birbirlerine onlarca mektup yazdılar.
10 Ekim’de Kim Jong-Un birkaç nükleer başlık taşıyabilen yeni bir kıtalar arası balistik füze tanıttı. Yıllardır füzeli görüntü vermekten kaçınan Kim Jong-Un’un bu hamlesinin ABD seçimlerine bir mesaj olduğunu düşünebiliriz.
Biden ise ön koşullar yerine getirilmeden Kim ile buluşmayacağını belirtti; ki bu da ülke ekonomisinin çökmesine yol açan yaptırımların kısa vadede kaldırılmayacağı demek.
Recep Tayyip Erdoğan
Türkiye, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın almasına rağmen Trump’ın kalkan olması sayesinde yaptırımlardan korunabildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile kişisel ilişkileri sayesinde Trump’ın Suriye’nin kuzeyinden askerlerini çektiği belirtilirken Biden’ın ise yaptırımları masaya geri koyabileceği ve muhalefet partilerine destek vermeyi planladığı aktarılıyor.
Trump’ın gidişinden en olumsuz etkilenecek liderlerden biri Erdoğan olabilir.
Muhammed bin Salman
Trump 2017’de ilk yabancı ziyaretini Suudi Arabistan’a gerçekleştirerek nasıl bir ilişki izleyeceğine dair ilk ipucunu vermişti.
Suudi Arabistan’ın Veliaht Prensi Muhammed bin Salman, Trump’ın 2015 yılında İran’la yapılan nükleer anlaşmadan çekilmesiyle büyük bir kazanç elde etti.
Trump, 2018 yılında gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın öldürülmesinin ardından Salman’a yaptırım uygulamak isteyen Kongre’nin kararını geri çevirdi.
Ancak Suudiler 2019’da ülkenin doğusuna gerçekleştirilen saldırıda suçladıkları İran’a ABD’nin askeri bir karşılık vermemesinden ötürü hayal kırıklığı da yaşadı.
Suudi Arabistan Biden yönetimiyle sorun yaşamayacağını düşünse de insan hakları meseleleri ve İran anlaşması tekrar masaya dönebilir.
Şi Cinping
Trump uyguladığı gümrük vergileri ve teknoloji ithalatının bir kısmını durdurarak ABD tarihinde hiçbir başkanın yapmadığı kadar Çin ile uğraştı.
Yine de Çinli yetkililer Trump’ın liderliğini tercih ettiklerini söylüyor.
Trump, II. Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan müttefik ilişkilerini sarsarak ve ‘Önce ABD’ politikası izleyerek Çin’in küresel liderlik rolünü birçok alanda ele geçirmesinin önünü açtı.
Biden ise Çin’e karşı daha koordineli bir uluslararası cephe kurmaya çalışabilir.
Vladimir Putin
Rusya’nın 2016 yılında seçimlere müdahale ettiği iddiaları ABD’de 448 sayfalık bir rapor yazılmasına yol açtı.
Ancak Trump’ın NATO’yu sorgulayarak bağlarını zayıflatması Sovyet liderlerinin bile yapamadığını Putin’in başarmasını sağladı.
Putin aynı zamanda Trump yönetimiyle yaptırımların kaldırılması ve silah kontrolü gibi alanlarda kazançlı çıktı.
Jair Bolsonaro
Brezilya lideri Jair Bolsonaro, Trump ile tam bir ruh ikizi.
Brezilya hükümetinden bir üst düzey kabine yetkilisine göre ABD’de kamuoyu yoklamaları Biden’dan yana döndüğünde Bolsonaro Beyaz Saray’la ilişkilerinin nasıl değişeceğine dair panikledi.
Bolsonaro’nun göreve gelir gelmez ABD ile müttefiklik ilişkileri geliştirmesi Trump’ın taze et ithalatı yasağını kaldırmasını ve Brezilya’nın OECD’ye üye olması girişimini desteklemesini sağladı.
Brezilya Dışişleri Bakanı Ernesto Araujo, Biden yönetimiyle bir sorun yaşamayacaklarını söylese de ülkenin çevre karnesi bu konuda bir engel oluşturabilir.
Binyamin Netanyahu
ABD Başkanı Donald Trump, ülkesinin İsrail’in Golan Tepeleri üzerindeki egemenliğini tanıması ve ABD Büyükelçiliği’ni Kudüs’e taşımasıyla İsrail Başbakanı Netanyahu lehine politikalar izledi.
Eylül ayında ise Trump, İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn arasında normalleşmenin başlamasını sağladı; ancak böylece Kongre’de İsrail’e iki parti tarafından verilen destek erimiş oldu.
Bu yüzden İsrailli yetkililer Biden yönetimiyle bu kadar rahat olmayabileceklerini düşünüyor.
