Hulusi Akar, 9 Şubat’ta gazetecilere yaptığı açıklamada ABD ile yaşanan S-400 gerilimine yönelik ‘Girit modeli’ önerisinde bulunmuştu. Bakan Akar, “Girit’teki S-300’lerde nasıl bir model kullanılıyorsa, biz de bunu müzakereye açacağız.” demişti.
‘Girit modeli’ nedir?
Yunanistan’ın Akdeniz’deki Girit Adası’na konuşlandırdığı S-300 hava savunma sistemleri 1997 yılında Güney Kıbrıs Rum Kesimi tarafından, Rusya’dan satın alındı. Kardak krizi ve sonrasında peşi sıra yaşanan gelişmelerin ardından Türk Silahlı Kuvvetleri’nin bölgedeki hava üstünlüğünü dengelemek isteyen Rumlar, Rusya’dan S-300 hava savunma sistemlerini satın almak için bir anlaşma yaptı. Anlaşmanın açıklanmasının ardından Türkiye ve KKTC, Rum Kesimi’nin S-300 sistemleri almasına sert tepki gösterdi ve füze sistemlerinin aktive edilmemesi için önleyici saldırı yapılabileceği yönünde uyarıda bulundu.
ABD, Rum Kesimi’nin S-300’leri satın almasına tepki gösterirken, Avrupa Birliği ise tansiyonun artmasının Güney Kıbrıs Rum Kesimi’nin üyelik sürecini olumsuz etkileyeceği yönünde bir açıklama yaptı. Tüm bu gelişmelerin ardından 1998 yılında Rum Kesimi, S-300’leri adadan çıkararak Yunanistan’ın Girit adasına transfer etme kararı aldı. Yunanistan bunun karşılığında Rum Kesimi’ne alternatif silahlar verdi. 2007’ye kadar silahları kiralayan Atina yönetimi, 2007 yılında ise tamamen satın aldı.
ABD geri adım atmadı
Anlaşılan o ki ABD’nin yeni yönetimi bu durumu kabullenmedi Yetmezmiş gibi önce 10 Şubat’ta 100 senatörden 54’ü Türkiye ile ilgili bir mektup yazarak Başkan Joe Biden’a gönderdi ve mektupta, Cumhurbaşkanı Erdoğan’la ilgili ifadeler yer aldı.
Fakat müzakereler kesilmemesi adına Türkiye’den sert bir karşılık gelmedi. Bu sefer , dün ABD’de Temsilciler Meclisinin 170 üyesi, Dışişleri Bakanı Antony Blinken’a bir mektup yazarak Türkiye ile ilişkilerde insan hakları ihlalleri ve demokrasideki gerilemenin de gündemde tutulmasını istedi.
Anlaşılacağı üzere ABD geri adım atmadı ve müzakereler şuan için askıya alınmış olacak ki iki gün önce İbrahim Kalın : “Öyle bir formül gündemimizde yok. Farklı yorumlar yapılsa da aslında Sayın Bakanımız (Akar) böyle bir şey kastetmedi. Bu konu biraz çarpıtıldı” dedi.
Üzerine dün akşam saatlerinde Savunma Sanayii Başkanı Demir: “İkinci S-400 sistemiyle ilgili çalışmalar devam ediyor.” diyerek ABD-Türkiye ilişkilerindeki müzakerelerden sonuç alınmadığını tescil etti. Bu da demek oluyor ki Berat Albayrak’ın istifası günü söylediğim Mart-Mayıs arasında ilişkilerin sertleşeceğini tescilledi.
Bu durum yakın ve orta vadede Türkiye için önce askeri sonra ekonomik son olarak siyasi yeni yaptırımlarla karşılaşma ihtimalini doğuruyor. Sonuçlarının boyutunu kestirmek ise şu an için imkansız. Yaşayarak göreceğiz.
