Son zamanlarda hem Kanada’nın hem de bütün dünyanın gündeminde önemli bir yer tutan “toplu çocuk mezarları” skandalı 1. yılına doğru ilerliyor. 2021 yılı Haziran’ında patlak veren skandalla ilgili olarak geçen bir yıllık sürede olanlara bir göz atalım.
İlk olarak 29 Mayıs 2021 tarihinde Kanada’nın British Columbia eyaletindeki Kamloops’ta eski bir yatılı kilise okulunun bahçesinde bulunan ve çocuklara ait olduğu tahmin edilen 215 mezar yeri, ülke gündeminde büyük bir skandalın patlak vermesine neden olmuştu. Ardından 24 Haziran 2021 tarihinde Sakatchewan eyaletinde Marieval yatılı kilise okulunda 751 çocuk mezarının daha bulunması skandalın boyutlarını arttırmıştı. Konuyla ilgili araştırma yapan Kanadalı yetkililer, mezarların Kanada’nın yerli halklarının çocuklarına ait olduklarını belirtmişti. Başlatılan soruşturmanın ilk etabında Marieval’daki 300 mezarın kimliği tespit edilirken Kanada’nın farklı yerlerindeki yatılı kilise okullarında da isimsiz ve kayıtsız mezarlıklar olduğu bilgileri yayılmaya başlamıştı.
Peki nedir bu Kanada’daki yatılı kilise okulları?
1800’lü yıllarda Kanada hükümeti adına açılan kilise okulları Katolik cemaati tarafından kurulmuştur. Kanada’nın yerli halklarının çocuklarını ailelerinden ayırarak asimile etme ve Katolik inancına mensup bireyler olarak yetiştirmeyi amaçlayan kilise okullarının ilki 1840 yılında açılırken son olarak 1997 yılında faaliyetleri ülke genelinde durdurulmuştur. Kanada genelinde toplam 139 tane yatılı kilise okulu kurulmuş olup faaliyet yılları süresince 150 bine yakın çocuğun ailelerinden zorla ayırılarak okullara gönderildiği bilinmektedir.
Yatılı kilise okullarında çocuk ölümleri ile ilgili resmi kayıtlar tutulmamışken 2008 yılında kurulan Hakikat ve Uzlaşma Komisyonu tarafından başlatılan soruşturmada ortalama 6 bine yakın çocuğun hayatını kaybettiği ve bu çocukların yatılı okulların bahçelerinde kayıt dışı mezarlıklara gömüldükleri tespit edilmişti. Komisyonun 2015 yılında tamamladığı 4 bin sayfalık raporda, çocukların büyük bir kısmının kötü muamele ve cinsel istismara maruz kaldıkları, açlıktan ve donarak öldükleri, yine aynı şekilde sık sık çıkan yangınlarda hayatlarını kaybettikleri tespit edilmişti. Komisyonun incelemesinde bazı çocukların tıbbi deneylere de maruz kaldığı belirtilirken yaşanan trajedi ile ilgili “kültürel soykırım” ifadeleri kullanılmıştı.
Kanada’da Tarihi Skandal
Kanada tarihinde beyaz çoğunluğun hâkim olduğu topluma entegre edilmeleri için açılan bu okullarda hayatını kaybedenler ve toplu mezarlarla ilgili olarak mezarlıkları yöneten Katolik Kilisesi yönetiminin mezarlık arazilerindeki işaretlemeleri kaldırdığı, bu yüzden bu bölgelerin toplu mezar değil isimsiz mezarlar oldukları iddiası ortaya atılmıştı. 2021 yılında patlak veren bu skandalla ilgili olarak Kanada Başbakanı Justin Trudeau, olaylara ilişkin “Kanada tarihinin en karanlık bölümlerinden biri” ifadesini kullanmıştı. Skandalın toplumda geniş bir kitlede yankı bulması üzerine Kanada Milli Günü’nde çok fazla protesto düzenlenmiş ve göstericiler yaşanan yanlış asimilasyon politikasından dolayı İngiliz köklerini sorumlu tutmuştu. Bunun sonucu olarak büyük şehirlerde protestocular tarafından Kraliçe Victoria, Kraliçe II. Elizabeth ve İngiliz denizci James Cook’un heykelleri tahrip edilmişti.
Geçtiğimiz şubat ayında Kanadalı yerlilerden oluşan bir heyetin Vatikan ziyareti skandalın boyutunu farklı bir yönde değiştiren bir adım olmuştu. First Nation, Inuit ve Metis yerlilerinden oluşan onlarca katılımcının Vatikan ziyareti sırasında Papa Francois, Kanada tarihinde yaşanan bu karanlık olaylarla ilgili yerlilerden af dilerken Katolik eğitimcilerin çocuklara karşı bu tutumlarından dolayı öfke duyduğunu belirtmişti. Kanada Hükümeti de bu skandaldan dolayı yerli halklardan özür dilediyse de bu skandal, Kanada’daki göçmen kökenlileri ve yerli halkları birleştirerek geçmişteki asimile politikalarına ve Avrupa kökenli kültürel dayatmalara karşı oldukça büyük bir kamuoyunun oluşmasına sebep olmuştu.
