Taliban Afganistan’da ilerleyişini sürdürüyor. Kabil’e artık çokta uzak değiller. Afganistan mevzusu Türkiye gündeminin baş satırında bu sebeple olayı enine boyuna değerlendirmeye çalışacağım. Serinin ilk yazısında ABD neden şimdi Afganistan’dan çekildi sorusuna ufak bir özet yazmaya çalıştım.
Tarihler 11 Eylül 2001’i gösterdiğinde ABD tarihinin en büyük terör saldırısıyla karşı karşıya kalmıştı. Bush “artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak” demişti ve nitekim birçok şey değişti.
Bush ve ekibinin saldırılar sonrasında politikaları Afganistan işgali başlayıp, Ortadoğu siyasetini ters yüz eden Irak işgali ile devam etti. Bu ABD hegemonyasının tüm dünyadaki “Dünya’nın Jandarması” rolünün sahaya inişiydi. Sözün özü “Yeni Amerikan Yüzyılı Projesi” 2000’li yılların başında Afganistan ile başlamıştı.
Amerikan işgalinin üzerinden 20 yıl geçmesine rağmen hala adından söz ettiren Taliban, Pakistan ve körfez ülkelerinin desteği sonrasında gücünü toparlayan örgüt, potansiyel bir tehlike olarak duruyor. Özellikle de ABD ve NATO güçlerinin Afganistan’dan çekilmesi sonrası Afgan ordusunu mağlup etmeye doğru ilerliyor.
20 yıl sonra baktığımızda Yeni Amerikan Yüzyılı Projesinin iflas ettiğini ve ABD’nin kendi stratejisiyle ortaya çıkardığı globalleşmenin de etkisiyle ABD hegemonyasının kırıldığını ve yükselen yeni güçlerin ortaya çıktığını gözlemledik. Bu kırılmanın en önemli sebeplerinden bir tanesi de Afganistan. İlk günden itibaren başarısızlıkla yürütülen bu politika ve müdahale son buldu.
Biden’ın iktidara gelmesiyle birlikte sloganları haline gelen “ Amerika Geri Döndü” söylemiyle ortaya çıkan yeni strateji uygulamaya kondu. Bu stratejide de ilk adım yine 11 Eylül sonrası olduğu gibi Afganistan’dan geldi ve ABD Afganistan’dan çekildi. Taliban’ın tüm Afganistan’ı ele geçireceğini bile bile.
Neden mi ?
Geçtiğimiz 20 yılda dünyanın merkezi Atlantik’ten Pasifik’e doğru hızla kaydı. Batı bu ilerleyişi durduramaz bir hal aldı. Bölgedeki istikrar da buna en büyük sebeplerdendi. Bugünse Taliban bombası Pasifik’e en yakın bomba olarak bölgede konumlanıyor.
İran , Rusya , Hindistan ve Çin bu kontrollü kaostan öyle ya da böyle payına düşecek kaosu engellemek adına çaba göstermek durumunda. Bölge gelecek yılların yine ve yeniden kaos merkezi olacak ama bu sefer Batı kuvvetleri olmaksızın.
İran bugün için Taliban’ın hamlelerini sineye çekiyor olabilir ama emin olun bu durum sonsuza denk sürmeyecek. Aynı şekilde Rusya’da Tacikistan ve Kırgızistan sınırlarını kontrole alan Taliban’ın karşı sessiz ilerliyor ama emin olun bu durum da sonsuza denk sürmeyecek. Çin ise Taliban’a karşı ılımlı olsa da bölgedeki diğer ülkelerin Taliban tehdidine karşı silahlanması konusunda kaygılı.
Hindistan’da Taliban’ın Pakistan’ın vekalet ordusu olduğunu biliyor.Taliban-Pakistan organik bağının kendileri için ne denli bir tehdit oluşturabileceğinin farkında. Hindistan’ın Taliban sebebiyle silahlanma artışına gitmesi de Çin’in gözünü Hindistan’a daha fazla çevirmesi demek.
İşte Pasifik’in bir adım ötesinde kontrollü kaos artık yakın gelecek…
