Koronavirüs haberlerinin ve ekonomiye etkisinin eksik olmadığı bir yıl geçirdik. Tarihe bakıldığında ekonomik krizlerin aslında çok da nadir olmadığı görülecektir. Peki yakın geçmişte başka ne tür büyük ekonomik krizler yaşandı?
1772 Kredi Krizi
Kriz Londra’da başladı ve hızlıca Avrupa’ya yayıldı. 1760’ların ortasında İngiliz Krallığı kolonileri ve gerçekleştirdiği ticaret sayesinde zenginleşmişti. Bu sebeple ortada büyük ama gerçekçi olmayan bir iyimserlik ortaya çıktı ve birçok İngiliz bankası kredi genişlemesi gerçekleştirdi. İyimserlik 8 Haziran 1772’de önemli İngiliz Bankalarından birinin bir ortağı borçlarını ödememek için Paris’e kaçmasıyla son buldu. Haber İngiltere bankalarında paniğe sebep oldu ve alacaklılar acil nakit ödeme talebinde bulundu. Kriz İskoçya, Hollanda, İngiliz Kolonileri ve Avrupa’nın geri kalanına yayıldı.
Büyük Bunalım 1929-39
20. yüzyılın en büyük finansal ve ekonomik krizi, Büyük Bunalım. Büyük Bunalım Wall Street’in çökmesinden sonra ABD’nin aldığı hatalı kararlarla ortaya çıktı ve yaklaşık 10 yıl sürdü. Sonucunda büyük bir gelir kaybı, rekor işsizlik oranları ve üretimde azalma görüldü.
1973 OPEC Petrol Krizi
Kriz, çoğu Arap ülkeleri olan OPEC üyesi devletlerin dördüncü Arap-İsrail Savaşı sırasında İsrail’e silah tedariki yapmasına yanıt olarak ABD’ye misilleme yapmaya karar vermesiyle başladı. OPEC ülkeleri petrol ambargosu ilan ederek ABD ve müttefiklerine olan ihracatı aniden durdurdu. Sonucunda, büyük oranlarda petrol eksikliği ve dolayısıyla fiyatlarda yükseliş yaşandı ve ABD ve gelişmiş başka ülkelerde ekonomik krize sebep oldu. Bu krizin ilginç yanı petrol fiyatlarının artmasıyla gerçekleşen enflasyon ve ekonomik durgunluğun aynı anda gerçekleşmesiydi. Buna “stagflasyon” adı verildi.
1997 Asya Krizi
Krizin 1997 yılıda Tayland’da başlayarak Doğu Asya’ya ve ticari ortaklarına yayıldı. Gelişmiş ülkelerden Doğu Asya (Tayland, Endonezya, Malezya, Singapur, Hong Kong ve Güney Kore) ülkelerine doğru görülen spekülatif sermaye akışları bir iyimserlik ve sonucunda yüksek oranlarda kredi ve borçlanmaya sebep oldu. 1997 Temmuz’unda Tayland hükümeti dolara karşı uzun süredir sabit tutmakta olduğu döviz kurunu değiştirmek zorunda kaldı çünkü döviz eksikliği yaşanıyordu. Sonucunda, bütün Asya’ya yayılan bir panik ortaya çıktı ve yabancı yatırımcılar kaynaklarını Asya’dan geri çekti. Panik bir süre sonra küresel hale döndü ve normale dönmek için IMF en büyük zorlukları yaşayan ülkelere yardımda bulundu.
2007-2008 Krizi
2008 Krizi, Büyük Buhran’dan sonraki en büyük ekonomik krizdi ve etkilerini dünyanın her tarafında gösterdi. Önceki yıllarda ortaya çıkan “konut” balonunun patlamasıyla ortaya çıktı. Dünyadaki en büyük yatırım bankalarından biri olan Lehman Brothers iflas etti, ayrıca birçok önemli finansal kurum iflasın eşiğine geldi. Durumun normale dönmesi neredeyse 10 yıl sürdü ve devletlerin eşi benzeri görülmemiş yardımlarda bulunması gerekti. Sonucunda işsizlik oranı ve gelir kayıpları rekor seviyelerdeydi.
