Eğer daha önce gece geç yemek siparişi verdiyseniz veya herhangi bir hizmet almak için uygulamalardan yararlandıysanız, platform ekonomisine katılmışsınız demektir. Bugünün iş dünyasında en hızlı ve önemli değişimlerden biri olan platform ekonomisi, Avrupa’da şu anda çalışma koşullarıyla ilgili tartışma altında.
Platform ekonomisi nedir?
Dijital platform ekonomisi, bir diğer adıyla “gig ekonomisi”, geçtiğimiz on yılda beş kat büyüme gösterdi. Bu platformlarda, hizmeti sunan firmalar ve müşteriler eşleştiriliyor. Örneğin Yemeksepeti, bir restoran ile siparişi veren kişi arasındaki bağı kurmuş oluyor.
Peki nasıl işliyorlar?
Bu uygulamalar konum üzerine kurulmuş olabilir: Yemek siparişi veya en yakındaki taksiyi çağırmak gibi. Bir diğer seçenek ise internet bazlı olmaları, yani çeviri veya grafik dizayn hizmeti sunan kişileri ihtiyacı olanlarla eşleştirmek gibi. Bu sayede birçok yeni iş olanağı doğuyor. Ancak gig ekonomisinde iyi çalışma koşullarını sağlamak ve algoritmanın adil çalıştığından emin olmak zor.
Platform Ekonomisi: Yeni yasalar getirmek gerek mi?
Hükümetler platform ekonomisiyle ilgili yeni yasa getirip getirmemekte kararsız. İspanya, yemek dağıtıcılarının sosyal koruması hakkında bir yasayı yürürlüğe sokan ilk AB ülkesi oldu. Belirli bir platform için çalışan ve yemek dağıtımı yapan bütün sürücüler, çalışan olarak tanımlandı ve bu sayede işsizlik ödeneği, tatil veya hastalık izni gibi haklara erişebilecekler. Kimi zaman asgari ücret bile almayan sürücüler için bu oldukça güzel bir haber.
“Özgürlük ve Esneklik”
İspanya’da ücretlendirme modelini kullanan bazı dijital platformlar zaten mevcut. Ancak kimileri bağımsız olarak çalışmayı tercih ediyor çünkü rakip firmaların imzaladığı kontratlar incelenince bağımsız olarak 40-50 saat çalışan birinin 15-20 saate düşeceği ihtimali görülüyor. Bu da sürücülerin özgürlük ve esnekliğine zarar vermekle kalmıyor, maaşı da yüksek oranda düşürüyor.
Dolayısıyla iki ucunda farklı avantaj ve dezavantajlar olan platform ekonomisi, özellikle pandemi koşullarından ötürü eve siparişin ve evden çalışmanın artması sebebiyle tartışmalara daha da açık hale geldi.
Avrupa Komisyonu bu konuda neler yapıyor?
Avrupa Komisyonu, dijital platformlarda çalışanların haklarını ve korunmasını iyileştirmek adına bir konsültasyon başlattı. Sendika ve işveren örgütlerini anlaşmaya çağırdı. Anlaşmanın gerçekleşmediği durumda, komisyon 2021’in sonuna kadar mevzuat hazırlayacak.
Platform ekonomisi daha iyi yaşam koşulları, esneklik, iş piyasasına erişim konusunda olumlu yönde özelliklere sahip. Ancak koşullar daha sürdürülebilir hale gelmezse farklı ülkelerde farklı çözümler uygulanacak ve bu da tek pazar bağlamında negatif etki yaratacaktır.
